X? s? tr?c tuy?n minh ng?c | ?ng d?ng x? s? di ??ng

Trang Thông tin điện t�?huyện Than Uyên

//cinecel.com


Ngh�?thuật làm đàn Tính Tẩu

Tính tẩu là loại nhạc c�?tiêu biểu của đồng bào dân tộc Thái, Tày, Nùng nói chung, dân tộc Thái huyện Than Uyên nói riêng. Đàn được dùng trong đời sống tâm linh, trong l�?hội, hát xướng, giao duyên, kết bạn. Cây đàn tính tẩu trong âm nhạc của người Thái gi�?v�?trí và vai trò quan trọng. Đàn là nhạc c�?chính, dẫn dắt, nâng đ�?cho giọng hát của người diễn xướng. Đàn tính thuộc đàn h�?dây, khi biểu diễn, người chơi dùng ngón tay tr�?của tay phải đ�?gảy.
Các thành viên câu lạc b?đàn Tính hát Then huyện Than Uyên

Các thành viên câu lạc b�?đàn Tính hát Then huyện Than Uyên

        Hiện nay, cùng với việc bảo tồn các làn điệu hát then, các hình thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng, người ngh�?nhân làm tính tẩu luôn tích cực truyền dạy ngh�?thuật làm đàn cho các lớp th�?h�?k�?cận, góp phần gìn gi�?bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc. Mỗi dân tộc tại mỗi địa phương lại lưu truyền k�?thuật làm đàn khác nhau. Ông Lò Văn Chơn �?bản Phiêng Cẩm, xã Mường Cang, huyện Than Uyên cho biết: đ�?làm hoàn chỉnh một cây đàn tính tẩu, phải trải qua những công đoạn cơ bản t�?các b�?phận chính là thân đàn, bầu đàn, dây đàn rồi đến các chi tiết nh�?làm đẹp như trang trí họa tiết hoa văn cho cây đàn trước khi s�?dụng. Đầu tiên là làm thân đàn, công đoạn này đòi hỏi người ngh�?nhân phải t�?m�?và cẩn thận; Thân đàn làm t�?g�?của cây hoa Sữa rừng lâu năm, tiếng Thái gọi là co tin Pết (cây chân Vịt) và được làm  hoàn toàn bằng th�?công, đẽo, gọt công phu với chiều dài khoảng 1m, tùy theo sải tay của người s�?dụng. 
          Cũng theo ông Lò Văn Chơn, người làm Đàn tốt thì đương nhiên phải biết đánh đàn và thuộc nhiều làn điệu Then. Theo kinh nghiệm ông cha truyền lại thì công thức cho t�?l�?bầu đàn và cần đàn là s�?theo kích c�?nắm tay của người th�?làm đàn đó, tức là “sam căm tẩu, cẩu căm càn�?(chiều rộng mặt bầu được đo bằng ba nắm tay, chiều dài thân đàn là chín nắm tay). Phía trên thân đàn thường có hình cong tựa như đầu rồng hay đuôi gà đ�?gắn các nút chỉnh sức căng cho dây đàn. Tiếp đến người ngh�?nhân s�?làm bầu đàn, sau khi phơi khô, qu�?bầu s�?được đ�?trên gác bếp cho có màu đ�?thẫm, sau đó được người ngh�?nhân định hình, tạo mặt phẳng gắn vào mặt đàn và đục t�?4 đến 5 l�?chính �?mặt sau qu�?bầu đ�?tạo âm vang cho đàn. Kích thước của l�?đục cũng phải tùy theo kích thước to hay nh�?của qu�?bầu. 
Chơn 2
Ông Lò Văn Chơn giới thiệu v�?cây Tính tẩu
        Công đoạn tiếp theo là làm nắp đàn, nắp đàn làm bằng chất liệu g�?nh�? mềm, dày khoảng 3 mm đ�?tạo tiếng vang, sau đó gắn vào mặt cắt của bầu đàn. Cuối cùng là phần lắp dây đàn. Đàn tính tẩu truyền thống (�?huyện Than Uyên) thường có 3 dây, cũng có nơi người ta s�?dụng 2 dây. Ngày xưa, các loại chất liệu làm dây Đàn chưa đa dạng, người ta lựa chọn dây đàn bằng tơ được xe lại; ngày nay người ngh�?nhân làm đàn có th�?thay bằng các loại dây chất liệu khác như dây cước,... Ngh�?nhân Lò Văn Chơn chia s�?v�?cách chỉnh dây đàn: đầu tiên là lên dây son, tiếp theo là dây đ�?và căng dây �?giữa là dây đệm cho 2 dây son và đ�? tất c�?các dây phải chỉnh có đ�?căng hợp lý và còn tùy chỉnh cho phù hợp với khi hát các điệu Then khác nhau. 
           Đ�?làm được cây đàn tính tẩu “hay�?cần có k�?thuật tốt và tính kiên trì, đôi bàn tay khéo léo. Một cây đàn tính tẩu tốt cần hội t�?đ�?các yếu t�?như: Bầu đàn đ�?kích c�? v�?trí đục l�?trên qu�?bầu và chỉnh dây tạo âm thanh chuẩn. Ngoài ra, người th�?còn phải là người biết hát các điệu then đ�?x�?lý những nốt, quãng âm cơ bản. Với cá nhân ông Chơn, ông vừa biết hát điệu then, vừa biết đánh đàn tính, nên việc chỉnh dây đàn thường không mất nhiều thời gian. Sau khi hoàn thiện cây đàn tính, ông lại gẩy một điệu then đ�?kiểm tra chất lượng âm thanh của đàn.
         Trải qua bao đời, cây đàn tính tẩu luôn khẳng định v�?trí không th�?thay th�?trong biểu diễn làn điệu then �?các l�?hội, các hoạt động văn hóa, văn ngh�?truyền thống; Đàn tính, hát then góp phần quan trọng trong việc gìn gi�? phát huy truyền thống văn hóa dân tộc, là món ăn tinh thần trong đời sống sinh hoạt cộng đồng của đồng bào dân tộc Thái. Việc gìn gi�? lưu truyền ngh�?thuật làm đàn tính tẩu cho th�?h�?tr�?�?huyện Than Uyên vẫn được các ngh�?nhân như ông Lò Văn Chơn tiếp tục truyền dạy./. 

Tác gi�? Tuấn Kiệt - Đài TT-TH Than Uyên

Nguồn tin: Đài TT-TH Than Uyên

Bạn đã không s�?dụng Site, Bấm vào đây đ�?duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian ch�? 60 giây
top
down